Ankara, Türkiye
Kızılay Meydanı
Ankara'nın simgesi Hitit Güneşi [1]
Harita
Bilgiler
Şehir nüfusu 4.140.890
İlçe nüfusu 325.866
Koordinatlar 39°55′38″N, 32°51′52″E
Posta kodu 06XXX
Alan kodu 312
İl plaka kodu 06
Yönetim
İl Ankara
Belediye başkanı İbrahim Melih Gökçek
Yerel yönetim site
http://www.ankara.bel.tr Mahkeme kararına göre kullanımdan kaldırılan logo [2]Ankara, Türkiye Cumhuriyeti'nin başkenti ve İstanbul'dan sonra ikinci büyük şehri. Nüfusu 2007 nüfus sayımına göre 3.763.591 (il nüfusu 4.466.756) olup, rakımı 850 metredir.
M.Ö. 12. yüzyılda Hititler dönemindeki adı Ankuwash olan kent, Galat ve Roma İmparatorluğu döneminde Ancyra olarak anılmış, Hellenistik Çağ ve Doğu Roma İmparatorluğu döneminde Ἄγκυρα Ánkyra adını almıştır. Kentin kimliğine katkı yapan tarihi eserlerin başında otantik çevresi ile şehrin hemen her yerinden görülebilen Ankara Kalesi gelir.
Anadolu'nun merkezindeki İç Anadolu Bölgesi'nde bulunan Ankara, Ankara ilinin de merkezidir. Ankara önemli bir endüstri ve ticaret merkezidir.
Şehir keçisi ve bu keçiden üretilen tiftik, kedisi, bölgeye özel üzüm ve tavşanı ile ünlüdür.
Ankara, yazılı tarih boyunca Galatlar ve Türkiye Cumhuriyeti olmak üzere iki devlete başkentlik yapmıştır.
Ankara ve çevresinin tarihi Bronz Devri'ndeki Hatti Uygarlığı'na kadar gider. M.Ö. 2000 yıllarında Hititler bölgenin hakimi durumuna gelmiş ve onları sırası ile Frigyalılar, Lidyalılar ve Persler izlemiştir. M.Ö. 3. yüzyılda, bir Kelt ırkı olan Galatların Ankara'yı başkent yapması ile Ankara tarihte ilk defa başkent olmuştur.[3]
M.Ö. 25 yılında İmparator Augustus şehri Galatya krallığıyla beraber Roma İmparatorluğu'na bağlamıştır.[4] Ankara ayrıca o dönemlerde denizcilikte kullanılan çapalarının yapıldığı bir yerdi.[kaynak belirtilmeli]7. ve 8. yüzyıl'larda İslamiyet'in yükselişi ile birlikte kent Pers ve Arap akınlarına maruz kalmıştır. Şehir 871-893 tarihleri arasında birkaç kez el değiştirir. 1071 yılında, Selçuklu sultanı Alparslan Malazgirt Savaşı ile Anadolu'yu Türklere açmış, kısa süre sonra Ankara'yı da fethetmiştir. Şehri daha sonra ordunun ulaşım yolları üzerinde bir merkez ve doğal kaynaklardan yararlanma amaçlı kullanmıştır.
Anadolu Medeniyetleri Müzesinde sergilenen bazı Hitit eserleriAnkara, bir süre Eretna Beyliği idaresi altında bulunmuş ve beyliğin en batı ucunu teşkil etmiştir. Eretna Beyi Alaeddin'in ölmesi üzerine, yerine geçen oğulları zamanındaki karışıklık, Ankara'yı bir süre Karamanoğulları'na daha sonra da Ahiler'in eline geçmesine neden oldu. Bu karışıklıklardan yararlanan Osmanlı Hükümdarı Orhan Bey, oğlu Süleyman Paşa komutasında gönderdiği bir ordu ile Ankara'yı ele geçirir.[5] [6] 1402'de Yıldırım Bayezid ve Timurlenk arasındaki Ankara Savaşında şehir kısa bir süre Moğol hakimiyetinde kalır. Ancak 1414'de kesin olarak Osmanlı İmparatorluğu hakimiyetine girer.
I. Dünya Savaşında Osmanlı İmparatorluğu'nun da içinde bulunduğu İttifak Devletleri'nin yenilgisi sonrası başkent İstanbul ve Anadolu'nun büyük kısmı Birleşik Krallık, Fransa, İtalya ve Yunanistan arasında bölünerek işgal edilir. Bu duruma karşı Milli Kurtuluş Hareketinin önderi Kemal ******, 1920'de karargahını Ankarada kurdu. Kurtuluş savaşının kazanılmasının ardından Büyük Millet Meclisi'nde Türk Devleti'nin başkentinin neresi olacağı konusu tartışılmaya başlanır. İsmet Paşa'nın TBMM'ye sunduğu Ankara'nın başkent olması yolundaki yasa teklifi kabul edilir ve 13 Ekim 1923 günü Ankara, Türk Devleti'nin başkenti olur.[7] O günlerde Avrupa'dan şehir mimarları getirilerek bugünkü çağdaş Ankara'nın temelleri atılır.
İsmet Paşa'nın Ankara'nın başkent olması yönündeki yasa teklifinde;
Ankara'nın askeri ve siyasi yönden güvenli bir ortamda olması,
Ankara'nın ulaşım yolları üzerinde bulunması,
Ulusal Mücadele Dönemi'nde önemli bir rol üstlenmiş olması gibi gerekçeler belirtilmiştir.
Ankara'nın yeni kurulmuş olan Türkiye Cumhuriyetinin başkenti olmasını ardından, yeni bir oluşumla şehir Ulus adı altında eski şehir ve Yenişehir bölgesi olarak kültürel olarak ayrılabilir hale geldi. Ulus bölgesi Roma, Doğu Roma ve Osmanlı İmparatorlukları döneminin tarihini yansıtan binalar ve dar sokaklara sahip iken, Kızılay Meydanı'nı çevresinde kurulmuş olan Yenişehir bölgesinde geniş sokak ve caddeler, oteller, sinema ve tiyatrolar, alışveriş merkezleri ve yüksek binalar göze çarpar. Devlet daireleri ve elçilikler de genelde bu alana yakın olan Çankaya ilçesindedir.
Coğrafya
Ana madde: Ankara coğrafyası
Ankara, doğuda Kırıkkale ili'ne bağlı Balışeyh ve Yahşihan, kuzeydoğuda Ankara ili'ne bağlı Kalecik, kuzeyde Çankırı ili'ne bağlı Şabanözü, ve Ankara ili'ne bağlı Kızılcahamam, kuzeybatı ve batıda Ankara ili'ne bağlı Güdül ve Beypazarı, güneyde Ankara ili'ne bağlı Polatlı ve Haymana, güneydoğuda ise Ankara ili'ne bağlı Bala ile komşudur.[8]
Ankara, Orta Anadolu'nun kuzeybatısında bulunan Kızılırmak ve Sakarya nehirlerinin kollarının oluşturduğu ovalarla kaplı bir bölgedir. Bu bölgede orman alanları ve bozkır alanlarını bir arada görmek mümkündür.
Akarsu boylarında sıralar halinde görülen iğde, söğüt ve kavak ağaçları bozkır içerisinde yer alır. Ankara çevresinde plato üzerinde yükselen münferit dağlar ile kuzeydeki dağlık sahada ise yağışlardaki artış yüzünden orman örtüsü oluşur.
İklim
Güneyde ve orta bölümlerde Step İklimi, kuzeyde ise Karadeniz İklimi'nin ılıman ve yağışlı halleri görülebilir. Genel olarak Step İklimiin hüküm sürdüğü Ankara'da kışlar soğuk ve kar yağışlı, yazlar ise sıcak ve kuraktır. Yağışlar en çok ilkbahar mevsimindedir.Karın yerde kalma süresi ortalama 33 gündür. Gece ile gündüz, yaz ile kış mevsimi arasında önemli sıcaklık farkları bulunur. En sıcak aylar Temmuz (ortalama 23,4 °C) ve Ağustos (ortalama 22,9 °C), en soğuk aylar ise Ocak (ortalama -0,3 °C) ve Şubat (ortalama -1 °C) olarak belirlenmiştir.
Ortalama yağış miktarı 382 mm'dir.Şehirde son yıllarda yağış oranı önceki yıllara göre azalış göstermiştir. Bu durumun küresel ısınma ile direkt ilgili olduğu bilim adamlarınca öne sürülmektedir.
Ulaşım
Esenboğa Uluslararası HavalimanıKentin kuzeyinde yer alan Esenboğa Uluslararası Havalimanı şehre havayolu ile giriş çıkışı sağlayan, en önemli noktadır. 2006 yılında tamamen yenilenip kapasitesi ve işlevi çağdaşlaştırılmıştır. Hava limanını şehir merkezine bağlayan yol da tamamen yenilenmiş ve yeni geçitler devreye sokulmuştur. Havayolu ile kente ulaşmanın bir başka yolu da ordunun hizmetindeki Etimesgut Askeri Havalimanıdır. Bu havalimanı sivil uçuşlar için kullanılmasa da gerektiğinde alternatif olarak kullanılabilmektedir.
Şehre giriş çıkışlarda ikinci önemli yer ise Ankara Şehirlerarası Terminal İşletmesi kısaca AŞTİ'dir. Avrupanın en büyük otobüs terminalleri arasında yer alan tesislerde restoranlar, emanet, büfeler ve firmalar için servis istasyonları da bulunur. Tesislerin Ankaray bağlantısı olduğu gibi yeterli sayıda taksi servisi de vardır.
Ankara metro ağı
Belediye otobüsleriTren yolu ile giriş çıkışta en önemli yer Türkiye Cumhuriyeti Devlet Demiryolları Ankara Garı'dır. Burası aynı zamanda ülkenin doğusu ile batısının ayrıldığı noktadır. Halihazırda ülkenin dört bir yanına ve banliyölere buradan tren seferleri düzenlenmektedir. Eskişehir üzerinden kenti İstanbul'a bağlayacak olan hızlı tren projesi ise yapım aşamasında olup 2008 yılı içerisinde hizmete girmesi beklenmektedir.[10]
Şehir içi ulaşımda son zamanlarda en yoğun taşımacılık metro ile yapılmaktadır. EGO Genel Müdürlüğü tarafından işletilen Ankara metrosu günde yaklaşık 150.000 yolcu taşımaktadır.[11] Metro ağında halihazırda Metro ve Ankaray adı altında iki ayrı taşıma sistemi çalışmaktadır. Ankaray Metroya göre daha hafif bir raylı sistemdir. Ağ halen süren çalışmalarla şehrin dört bir yanına ulaşma hedefine doğru gitmektedir.
Günlük ulaşımda belediye tarafından işletilen otobüsler ile özel olarak işletilen dolmuşlar da kullanılmaktadır. Belediyeye ait araçlarda manyetik kontörlü kartlar kullanılmaktadır. Özel araçlarda ise nakit kullanılmaktadır.
Şehirde taksi sayısı da halkın ihtiyacını karşılayacak düzeydedir ve 24 saat hizmet vermektedir. Saat 24 ile sabah 6 arası taksiler zamlı tarife uygulamaktadır.
Nüfus
Kentin nüfusu 2007 adrese dayalı nüfus sayımına göre 3.763.591 kişidir. Bunun 1.870.831'i erkek, 1.892.760'ı kadındır.[12]
Yıl Kent Yıl Kent
1910 15.000 1970 1.209.000
1927 75.000 1975
1935 123.000 1980
1940 157.000 1985 2.251.533
1945 228.000 1990 2.583.963
1950 287.000 1997
1955 453.000 2000 3.203.362
1960 646.000 2007 3.763.591
1965 906.000 2008 3.832.981
Uygarlık
Müzeler değiştir]Ankara'nın en önemli müzesi GORDİON ANTİK müzesi idir. Ankara'nın Polatlı ilçesine bağlı ilçe merkezine 17 km uzaklıkta ve yassıhöyük adında bir köydür.
Ankara Etnoğrafya Müzesi
Ankara Kurtuluş Savaşı Müzesi
Anıtkabir
Cumhuriyet Müzesi olarak kullanılan ikinci TBMM binası
Alagöz Karargah Müzesi
Sakarya Savaşı'nda düşmanın Polatlı yakınlarına kadar ilerlemesi üzerine Batı Cephesi Komutanlığı, Ankara - Polatlı arasındaki Alagöz Köyü'nü Cephe Karargâhı olarak seçmiştir. Bu köyün halkından, Türkoğlu Ali Ağa'ya ait çiftlik evi karargâh olarak kullanılmıştır.
Anadolu Medeniyetleri Müzesi
Anadolu Medeniyetleri Müzesi, Ankara’da, Anadolu'nun arkeolojik eserlerini sergileyen ve dünyanın sayılı müzeleri arasında yer alan bir müzedir. Atpazarı semtinde, Ankara Kalesi'nin dış duvarının güneydoğu kıyısında, yeni işlev verilerek düzenlenmiş iki Osmanlı yapısında yer alır. Bu yapılardan biri Mahmut Paşa Bedesteni, diğeri Kurşunlu Han'dır.
Ankara Etnografya Müzesi
Ankara Etnografya Müzesi önceleri Arkeoloji Müzesi olarak kullanılması düşünülmüş, sonra Resim Heykel Müzesi olmasına karar verilmiş, açılış töreninden sonra bugünkü işlevine kavuşmuştur.Ayrıca bir dönem Anıtkabir yapılmadığı için Mustfa Kemal ******'ün naaşı bu müzede saklanmıştır.
Ankara Kurtuluş Savaşı Müzesi
Ankara Ulus meydanında bulunan I. Türkiye Büyük Millet Meclisi binasının inşaasına, 1915 yılında başlanmıştır. İlkin İttihat ve Terakki Cemiyeti kulüp binası olarak tasarlanmış binanın planı evkaf mimarı Salim Bey tarafından yapılmış, inşasına ise kolordunun askeri mimarı Hasip Bey nezaret etmiştir.
Türk mimari stilinde olan iki katlı binanın en belirgin özelliği duvarlarında Ankara taşı (Andezit) kullanılmış olmasıdır.
Ankara Roma Hamamı
Ankara Roma Hamamı, Ulus meydanından Yıldırım Beyazit Meydanına uzanan Çankırı Caddesi üzerinde, Ulus'tan itibaren yaklaşık 400 m. uzaklıkta, yolun batısında, caddeden 2.5 metre kadar yükseklikte yer alır, III. Yüzyılda Septimius Severus'un oğlu Roma İmparatoru Caracalla (212-217) tarafından Sağlık Tanrısı Asklepion adına yapılmıştır.
Ankara Üniversitesi Eğitim Bilimleri Fakültesi Oyuncak Müzesi
Ankara Üniversitesi Eğitim Bilimleri Fakültesi Oyuncak Müzesi, 20 Nisan 1920'de açılan Türkiye'nin ilk oyuncak müzesidir. Halen Ankara Üniversitesi bünyesinde ve Kültür Bakanlığı denetiminde hizmet vermeyi sürdürmektedir.
Anıtkabir
Anıtkabir, Türk Kurtuluş Savaşı'nın ve inkılaplarının önderi ve Türkiye Cumhuriyeti'nin kurucusu Mustafa Kemal ******'ün, Ankara Anıttepe'de (eski adıyla Rasattepe) bulunan anıt mezarıdır.1973'den beri İsmet İnönü'nün kabri de Anıtkabir'dedir.
****** ve Kurtuluş Savaşı Müzesi
****** ve Kurtuluş Savaşı Müzesi Anıtkabir'de ******'ün mozolesinin bulunduğu Şeref Salonu'nun altındaki 3 bin metrekarelik sütunlu alanda bulunan 2002 yılında ziyarete açılmış müze.
Müzenin Misak-ı Milli Kulesi ve İnkılap Kulesi arasında bulunan kısım, 1960'dan bu yana ****** müzesi olarak hizmet vermekteydi. Bu bölüm, Kasım 2001'de başlayan ve 9 ay süren bir çalışma sonunda yeni bölümlerle birleştirildi ve Büyük Taarruz'un 80. yıldönümü olan 26 Ağustos 2002 tarihinde dönemin cumhurbaşkanı Ahmet Necdet Sezer ile başbakanı Bülent Ecevit tarafından ziyarete açıldı. Müze, eski Genelkurmay Başkanı Hüseyin Kıvrıkoğlu'nun talimatı ile yaptırılarak Genelkurmay Başkanlığı'nın sanat danışmanı Mehmet Özel'in koordinatörlüğünde hazırlanmıştır.
Cumhuriyet Müzesi (II TBMM Binası) 1923 yılında mimar Vedat Tek (1873-1942) tarafından Cumhuriyet Halk Fırkası Mahfeli olarak tasarlanan ve inşa edilen bu bina işlevi değiştirilerek meclis olarak kullanılmıştır. Bodrum üzerine iki katlı olan bu yapının iç bölümleri, iki kat boyunca yükselen ortadaki meclis salonunun üç kenarına dizilmişlerdir. Girişten sonra enine uzanan, iki ucunda merdivenlerin yer aldığı geniş geçit, Selçuklu ve Osmanlı bezeme motiflerinin yer aldığı bir tavanla örtülmüştür. Benzer bir biçimde ele alınmış yerlerden birisi de büyük salondur. Yer yer localarla değerlendirilen bu salonun özellikle yıldız motiflerini içeren ahşap tavanı, sonradan düzenlenen taç kapı ve bazı noktalar dışında kemerler, saçaklar, yer yer çinilerin yer aldığı bölümler ile bu dönemin mimari özelliklerini yansıtmaktadır.
Çengelhan Rahmi Koç Müzesi
Çengelhan Rahmi Koç Müzesi, Ankara'nın ilk sanayi müzesidir. Ankara Kalesi'nin ana giriş kapısının karşısında, eskiden At Pazarı olarak bilinen mevkide yer alan Çengelhan adlı tarihi kervansarayda yer alır.
Gordion Müzesi
Gordion Ankara'nın Polatlı ilçesindedir. Gordion Yassıhöyük köyü'ndedir. Gordion'da Kral Midas'ın tümülüsü vardır. Yapılan çalışmalar sırasında ilgililerce var olduğu söylenen Midas'a ait vücut iskeletinin kaybolduğu iddia edilir. 1992 yılından başlayarak üzerinde çeşitli araştırmalar yapılan kafatası ise bugün Ankara Anadolu Medeniyetleri Müzesi'nde sergilenmektedir.
Mehmet Akif Ersoy Müze Evi
Mehmet Akif Ersoy'un Kurtuluş Savaşı yıllarında Ankara'da ikamet ettiği ve İstiklal Marşı başta olmak üzere çok sayıda şiirini yazdığı müzeye dönüştürülmüş Ankara evdir. Hacettepe Üniversitesi Merkez Kampüsünün sınırları içinde yer alır.
ODTÜ Bilim ve Teknoloji Müzesi
ODTÜ Bilim ve Teknoloji Müzesi, 2005 yılından itibaren Ankara’da, ODTÜ yerleşkesinde hizmet veren müze.İçinde özellikle eski arabalar ve radyolar dikkat çekmektedir.Gruplar halinde gidildiğinde özel olarak rehberlik yapılmaktadır.